Trước sự phát triển của khoa học và công nghệ, xu thế toàn cầu hoá, nhất là cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ IV. Trong những năm gần đây, việc sử dụng mạng xã hội trở thành trào lưu, không thể thiếu được đối với mỗi người, mỗi tổ chức, cơ quan nhà nước, cộng đồng dân cư, các thành phần kinh tế trong xã hội, góp phần tiếp cận gần hơn với thế giới bên ngoài.
 |
| Hoa Đà Lạt |
Nhờ những ưu thế cập nhật thông tin nhanh chóng, có sức lan tỏa lớn, kết nối liên thông; nhiều nội
dung có tính giải trí cao, giải tỏa áp lực căng thẳng từ công việc đời sống hằng ngày, nâng cao sức khỏe
tinh thần người dân; nâng cao nhận thức, hiểu biết
kiến thức xã hội, pháp luật…; biết tương trợ lẫn nhau, xây
dựng cộng đồng đoàn kết; có cơ hội để chia sẻ, bày tỏ quan điểm và suy nghĩ trong cộng đồng dân cư; nhiều hành động tử tế
trước đây ít người biết đến, nay được đưa tin lên mạng xã hội nhiều người tương
tác hiểu rõ hơn. Thông qua hoạt động của mạng xã hội cơ quan nhà nước, chính
quyền đoàn thể, xã hội quản lý cộng đồng dân cư, địa phương kịp thời; giải quyết
tốt hơn nhưng vướng mắc, vấn đề mới, vấn đề nóng phát sinh trong xã hội. Do vậy
đã dược nhiều người, nhiều tổ chức, cộng đồng ưu tiên sử dụng mạng xã hội làm
công cụ phục vụ cho công việc và mực đích riêng.
Tuy nhiên, một thực tế cho thấy từ khi xuất hiện mạng xã hội đã làm giảm
tương tác giữa con người với con người, nhiều người đã gần như lệ thuộc và vai
trò của mạng xã hội; thậm chí nhiều đối tượng bị ảo tưởng bởi những lượt
like(thích), lượt xem (view), tin vào quyền lực ảo trên mạng xã hội; bỏ quên mục
tiêu cá nhân, tiêu chí, tiêu chuẩn phát ngôn, đăng bài thiếu chuẩn mực, biểu hiện
tư tưởng tiêu cực…nguy cơ mắc bệnh tâm lý ngày càng cao, nhất là đối tượng giới
trẻ gần như tuyệt đối hóa sử dụng phương tiện máy tính, điện thoại trong công
việc hằng ngày, làm mất đi sự sáng tạo của con người. Hiện tượng một bộ phận
trong xã hội do sử dụng quá nhiều thời gian trên mạng xã hội, có biểu hiện trầm
cảm, mất ngủ, mất từ chủ, quyền riêng tư bản than dẫn đến những hành động dại đột,
bất ngờ, khó lường. Nhiều vụ việc gần đây cơ quan chức năng nhà nước, truy tố,
xử lý các hành vi vi phạm pháp luật trong phát ngôn, bạo lực đường phố, bạo lực
học đường, hội nhóm lệch chuẩn,…., nguyên nhân có từ mâu thuẫn từ quá trình
xung đột ngôn từ, xung đột về quan điểm, xung đột lợi ích, xúc phạm qua lại nhau
trên trên mạng xã hội...đang là vấn đề nhức nhối cần quản lý và giải quyết tận
gốc vấn đề.
Đặc biệt là gần đây, tội phạm mạng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản ngày càng
gia tăng, xuất phát từ việc cá nhân, tổ chức sử dụng mạng xã hội có nhiều sơ hở,
thiếu tính bảo mật, hoặc bị mất cảnh giác đã bị các đối tượng hacker chiếm đoạt
tài khoản…theo thống kê của các cơ quan chức năng, chỉ tính riêng năm 2023, tổng
số tiền của người dân trên cả nước bị lừa đảo khoảng 10.000 tỷ đồng, trong đó
có 91% liên quan đến lĩnh vực tài chính ngân hàng; 73% người dân sử dụng thiết
bị di động, mạng xã hội nhận tin nhắn, cuộc gọi lừa đảo.
Hiện tượng các tổ chức lừa đảo giả mạo các cơ quan chức năng của Nhà nước
gọi điện đến người dân để lừa đảo, chiếm đoạt tài khoản định danh, tài khoản
ngân hàng và tiền trong tài khoản ngày càng gia tăng, tinh vi hơn. Nhiều người
bị lừa lên đến hàng chục, hằng trăm tỷ đồng, khi biết mình bị lừa đến báo cáo
cơ quan chức năng, thì không thể lấy lại số tiền chuyển khoản cho những kẻ lừa
đảo.
Theo thống kê cả nước hiện có khoảng 76 triệu tài khoản người dùng ứng dụng
Zalo nền tảng
mạng xã hội phổ biến nhất tại Việt Nam với tỷ lệ sử dụng đến
82%; khoảng 56,5 triệu tài khoản sử dụng ứng dụng Facebook chiếm 61%; số còn
lại là mạng xã hội khác. Trong đó, ứng dụng Zalo là nền tảng mạng xã hội chủ yếu được người dân
Việt Nam tin dùng nhiều nhất. Zalo có nhiều tính năng ưu việt, có yêu cầu xác
thực định danh, được gần như hầu hết người dân, các cơ quan, chính phủ, tổ chức
nhà nước sử dụng nền tảng này phục vụ công việc, chia sẻ thông tin chính thống
bởi tính bảo mật cao hơn so với các nền tảng ứng dụng khác. Tuy nhiên, một vấn
đề lo ngại gần đây VNG nhà phát triển và quản trị ứng dụng Zalo hợp tác với nước
ngoài trong quản lý dữ liệu tại Thành phố Hồ Chí Minh, vừa là thuận lợi, nhưng
cũng đầy khó khăn và thách thức; thiết nghĩ sự cần thiết phải có trung tâm dữ
liệu riêng của Chính phủ để quản lý Nhà nước đối với ứng dụng này.
Các ứng dụng bán hàng trực tuyến như của nước ngoài Lazada, Shopee,
Tiktok, Meta Facebook…trong nước như Tiki, Sendo, META, Thế Giới Di động và một
số nền tảng khác thu thập dữ liệu khách hàng đều yêu cầu xác thực bằng tài khoản
định danh cá nhân và văn bản cơ quan nhà nước, tài khoản ngân hàng lên nền tảng.
 |
| Vườn Hoa Đà Lạt |
Trước tình hình trên, nguy cơ lọt, lộ bí mật tài khoản định danh cá
nhân, đời tư, mã định danh và dữ liệu tài khoản ngân hàng là rất cao. Các tổ chức,
cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị-xã hội, các doanh nghiệp trong nước, nước
ngoài ký kết làm ăn tại Việt Nam cần có biện pháp bảo mật tài khoản cá nhân người
dân và tổ chức, góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.
Để bảo đảm tốt an ninh, an toàn tài khoản định danh cá nhân, tổ chức và
tài khoản ngân hàng, theo quan điểm của cá nhân tôi cần thực hiện một số giải
pháp sau:
1. Tăng cường chỉ đạo của cơ quan nhà nước, các cấp, các ngành trong việc
quản lý đối với hoạt động của mạng xã hội, các ứng dụng bán hàng trực tuyến…có
thu thập dữ liệu người dùng, nhất là mạng xã hội có tính bảo mật cao, có số lượng
lớn công dân Việt Nam, cơ quan Nhà nước sử dụng như ứng dụng Zalo, bảo đảm
không bị lọt, lộ bí mật định danh cá nhân, tài khoản ngân hàng, bí mật công tác
trên mạng xã hội hoặc bị bên thứ 3 chiếm đoạt. Xác định đây là sự cần thiết phải
có trung tâm dữ liệu riêng của Chính phủ để quản lý Nhà nước về ứng dụng mạng
xã hội, trong đó ứng dụng Zalo là một ưu tiên hàng đầu.
2. Xây dựng quy định, quy chuẩn bảo đảm liên thông, chặt chẽ, thống nhất;
phân cấp chịu trách nhiệm khi xảy ra lọt, lộ thông tin dữ liệu người dùng trên
mạng xã hội, các ứng dụng bán hàng trực tuyến…, đề phòng những đối tượng là
nhân viên thu thập thông tin khách hàng, thu thập dữ liệu trong doanh nghiệp bị
sa thải, có thể chiếm đoạt dữ liệu người dùng, thông tin cá nhân, định danh điện
tử khách hàng bán ra ngoài cho các đối tượng có nhu cầu.
3. Các cơ quan chức năng của Nhà nước cần phối hợp chặt chẽ với các
doanh nghiệp phát triển ứng dụng, nền tảng dữ liệu, để quản lý thông tin khách
hàng; trường hợp cần thiết Nhà nước đặt hàng để phát triển nền tảng ứng dụng số
trọn gói; tách phần kinh doanh với phần ứng dụng quản lý Nhà nước về dữ liệu
người dùng. Quy định thời hạn phải hủy tài liệu sau thời gian bao lâu khi đã được
xác thực định danh điện tử, tránh được phát tán tài liệu.
4. Phát triển ứng dụng là nội dung cần thiết có sự quản lý của Nhà nước,
doanh nghiệp phát triển ứng dụng phục vụ xã hội là nhu cầu tất yếu. Song theo
quan điểm của cá nhân, thì việc phát triển ứng dụng Zalo phục vụ cả người dân
và chính phủ, đoàn thể chính trị xã hội, thiết nghĩ cần chuyển giao công nghệ
và dữ liệu cho một doanh nghiệp như tập đoàn Viễn thông Quân đội Viettel hoặc một
doanh nghiệp của Bộ Công an Quản lý như VNieID, bảo đảm an ninh, an toàn, kiểm
soát toàn diện để tránh được lọt, lộ thông tin tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp ra
bên ngoài.
Trong những năm tới, phát triển mạng xã hội vẫn là xu hướng chung, chịu
sự tác động mạnh mẽ của công nghệ AI, đồng thời AI đóng vai trò quan trọng
trong phát triển mạng xã hội và xu hướng truyền thông toàn cầu. AI cũng góp phần
lọc các thông tin giả, phát hiện và ngăn chặn việc phát tán thông tin tiêu cực
trên không gian mạng. Làm cho môi trường không gian mạng nói chung, mạng xã hội
nói riêng ngày càng an toàn hơn đối với người dùng.
Vi Đồng
Ngày 09 tháng 9 năm 2024
