LTG- Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội. Vậy thế nào là môi trường có văn hóa? Để xây dựng môi trường văn hóa an toàn hơn cần phải làm gì? Giải pháp cần phải thực hiện ra sao? Giải quyết hài hòa các lợi ích vừa hợp tác, vừa đấu tranh để xây dựng một xã hội đồng thuận, chúng ta cần tập trung giải đáp những vấn đề sau đây:
Phải đánh giá đúng thực trạng văn hóa từng lĩnh vực trong giai đoạn hiện nay, lĩnh vực gì có yếu tố quyết định, chẳng hạn như: văn hóa trong Đảng, văn hóa công sở, văn hóa gia đình, văn hóa doanh nghiệp, văn hóa xã hội và văn hóa giáo dục. Xác định khâu nào để đánh giá mạnh, yếu, rút ra bài học để có chủ trương, giải pháp lãnh đạo, chỉ đạo tập trung thống nhất. Với vai trò và góc nhìn của cá nhân xin đưa ra một số quan điểm riêng vấn đề sau đây để tham khảo.
 |
| Biểu diễn văn nghệ |
- Theo quan điểm của cá nhân thì “Văn hóa trong Đảng” được xây dựng trên cơ sở nguyên tắc tập trung dân chủ, quyết định chủ trương đường lối của Đảng phải trên cơ sở “lợi ích quốc gia, dân tộc”; xuất phát từ ý chí, quyền, lợi ích hợp pháp và nguyện vọng chính đáng của Nhân dân, hướng sâu vào mục tiêu “cái gì có lợi cho Nhân dân, cho Đất nước thì ra sức làm, cái gì có hại cho Nhân dân, cho Đất nước thì hết sức tránh”. Như vậy, để xây dựng được văn hóa trong Đảng trước hết ta phải xây dựng cho được “Đạo đức trong Đảng”, những người đảng viên của Đảng phải là con người có đạo đức (xét theo tiêu chuẩn đảng viên), nếu thiếu đạo đức thì họ sẽ hành động sai trái; nếu không có đạo đức sẽ đưa ra chủ trương, đường lối sai lầm, biện pháp thực hiện thiếu khả thi, làm chậm sự phát triển của đất nước có hại cho quốc gia, dân tộc mình.
 |
| Liên hoan văn nghệ quần chúng |
- Văn hóa công sở được xây dựng trên cơ sở Luật công chức và viên chức nhà nước, trước hết văn hóa công sở chính là văn hóa công vụ, được hình thành thông qua ứng xử, giao tiếp, giải quyết công việc của cán bộ công vụ (công bộc của dân) của cơ quan Nhà nước từ cơ sở đến Trung ương với Nhân dân; quan tâm chăm lo đời sống, vật chất, tinh thần cho Nhân dân, vì Nhân dân phục vụ; làm việc tự giác, kỷ luật nghiêm minh; tạo thành guồng máy hoạt động trong một thể thống nhất. Để xây dựng được văn hóa công sở trước hết phải tập trung xây dựng cho được đạo đức công vụ, những cán bộ làm công vụ phải là những người có đạo đức tốt theo tiêu chuẩn chung, quang minh chính đại, hết lòng, hết sức phục vụ Nhân dân, tận tụy với công việc, có trách nhiệm với cộng đòng vì sự phát triển của địa phương, đất nước; không vụ lợi cá nhân hoặc ích kỷ, hẹp hòi. Thông qua người cán bộ, công chức ứng xử với người dân để lan tỏa những nét đẹp văn hóa công sở, làm cho nhân dân thêm tin tưởng vào cơ quan công vụ của chính quyền địa phương, đó chính là cơ sở để tập hợp quần chúng nhân dân tin theo Đảng, Chính phủ. Như vậy, mục tiêu xây dựng văn hóa công sở là phải làm cho người dân tin vào chính quyền, khi cần đến công việc gì là họ “muốn đến” cơ quan công vụ để giải quyết, không để họ “phải đến”, trên cơ sở hợp tác, nếu có vướng mắc thì phải kịp thời tháo gỡ, không để người dân phải chờ đợi hoặc tiêu cực.
- Văn hóa gia đình được xây dựng trên cơ sở quan hệ huyết thống, cái nôi nuôi dưỡng và hình thành nhân cách con người, có vai trò, vị trí hết sức quan trọng đối với văn hóa dân tộc. Phải xác định và giải quyết cho được ý nghĩa của cụm từ “gia đình là tế bào của xã hội” và “là hạt nhân của xã hội”, là một phần không thể thiếu được trong quá trình xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Vậy làm sao có thể xây dựng và phát triển văn hóa gia đình; văn hóa gia đình có tác động như thế nào đề văn hóa của Đảng, văn hóa công sở. Để chúng ta giải quyết được vấn đề trên cần phải xác định văn hóa gia đình là nền tảng, gốc rễ có tính chất quyết định đến các yếu tố văn hóa khác. Trước hết phải khẳng định rằng mỗi đảng viên, cán bộ đều có một gia đình, mỗi gia đình đều có một phương pháp giáo dục, dạy dỗ con cái theo phong cách riêng, tuy nhiên có một điểm chung đó là đều đi học và cho con đi học chung dưới một mái trường Việt Nam XHCN để có kiến thức, tri thức hình thành nhân cách và hòa nhập cộng đồng, xã hội. Mỗi khi hết giờ làm việc, hết giờ học tập họ lại cùng với con cái trở về dưới mái ấm gia đình (trong tiếng Anh người ta gọi là Home nghĩa là căn nhà đó có những trái tim), để cùng nhau sum họp. Tùy vào mỗi gia đình, cách giáo dục khác nhau sẽ tạo ra con người có bản lĩnh và văn hóa ứng xử khác nhau; ông, bà, cha, mẹ thường phải làm gương cho con, cháu từ việc ứng xử, lời ăn, tiếng nói, chăm lo xây dựng hạnh phúc gia đình cho đến việc ăn uống, nền nếp, tác phong sinh hoạt hằng ngày đó là cơ sở để hình thành văn hóa gia đình. Những yếu tố tác động chủ yếu đến văn hóa gia đình, chính là đạo đức; đảng viên là cán bộ, công chức, viên chức (công bộc) phải là những con người có đạo đức (cả gia đình, công vụ và xã hội). Đạo đức gia đình chủ yếu bị vi phạm chính là xuất phát từ những bậc làm cha, làm mẹ, làm ông, làm bà thiếu gương mẫu, làm trái quy tắc, chuẩn mực đạo đức công vụ, đạo đức xã hội, vi phạm pháp luật, là nguồn gốc làm băng hoại văn hóa gia đình (VD: ngược đãi cha mẹ, ly hôn, ngoại tình, tham ô, tham nhũng bị truy tố trước pháp luật….). Nếu thiếu gương mẫu, làm trái quy tắc, chuẩn mực đạo đức công vụ, đạo đức xã hội, vi phạm pháp luật đảng viên, cán bộ, công chức và viên chức đã vi phạm văn hóa của Đảng, văn hóa công sở, đồng thời trực tiếp làm băng hoại văn hóa gia đình. Chính vì vậy phải xây dựng văn hóa gia đình trở thành nền tảng, gốc rễ có tính chất quyết định đến các yếu tố văn hóa khác.
Ngoài việc ứng xử nội bộ gia đình ra còn phải có mối quan hệ láng giềng, thôn xóm…cấp ủy, chính quyền địa phương và tham gia hoạt động xã hội (đối ngoại), góp phần nâng cao và phát huy vai trò của Văn hóa gia đình. Vấn đền cần phải làm cho mọi người mọi tổ chức tin tưởng, trân trọng và phối hợp cùng gia đình mình, những lúc khó khăn họ đến giúp đỡ, nhưng lúc thành công và có niềm vui thì họ đến chia sẻ, chúc mừng; gần gũi, thân thiện, góp công, sức xây dựng quê hương, địa phương vững mạnh, giàu đẹp.
 |
| Liên hoan văn nghệ |
- Đối với Văn hóa doanh nghiệp thì phải xây dựng trên cơ sở Luật lao động; đối với một đất nước, muốn phát triển được thì điều đầu tiên phải có doanh nghiệp tham gia đầu tư, tạo công ăn, việc làm và thu nhập cho người lao động; đồng thời bảo đảm người lao động hưởng lương xứng đáng với thành quả lao động của họ. Để phát triển doanh nghiệp, tạo công ăn việc làm tốt thì phải tuân thủ pháp luật, người lao động phải tuân thủ Luật lao động và nội quy của công ty, xí nghiệp; đồng thời chấp hành nghiêm kỷ luật lao động. Muốn tạo ra năng suất lao động thì mỗi doanh nghiệp phải tổ chức thi đua sản xuất, tạo ra nhiều sản phẩm, giúp cho doanh nghiệp đạt năng suất cao, khen thưởng động viên kịp thời và xử phạt nghiêm khắc, phân minh rạch ròi. Để nâng cao hiệu quả và năng suất lao động thì chủ doanh nghiệp phải quan tâm đến chế độ, chính sách và đời sống đối với người lao động, trọng tâm là nơi ăn, ở, điều kiện sinh hoạt để người lao động yên tâm, gắn bó lâu dài với doanh nghiệp. Những sản phẩm người lao động làm ra cho doanh nghiệp phải là kết tinh trí tuệ, hàm lượng chất xám lớn, chiếm lĩnh được thị trường và niềm tin của khách hàng, đồng thời phải thân thiện với môi trường. Để văn hóa doanh nghiệp được phát huy hiệu quả đi đôi với năng suất lao động phải gắn với kỷ luật lao động, thưởng phạt nghiêm minh, tạo ra con người lao động có tác phong làm việc khoa học, có tính kế hoạch, tính kỷ luật cao, hay còn gọi là tác phong công nghiệp, tạo ra một thương hiệu doanh nghiệp mạnh, uy tín. Phải xây dựng văn hóa doanh nghiệp sao cho người lao động nghe đến tên của doanh nghiệp đó đầu tư xây dựng nhà máy, xí nghiệp ở đâu họ mong muốn được đến công ty, xí nghiệp của doanh nghiệp đó lao động, phục vụ hết sức mình vì sự phát triển của doanh nghiẹp đó, chứ không phải làm cho người lao động rời bỏ công ty, xí nghiệp đi nơi khác làm việc. Nếu thiếu đi những yếu tố trên chắc chắn không thể tạo ra văn hóa doanh nghiệp.
- Đối với văn hóa xã hội thực hiện bằng được các mục tiêu xây dựng nông thôn mới, thành phố văn minh, hiện đại mà Chính phủ đã ban hành; phát triển đồng bộ, thực hiện hiệu quả các tiêu chí xây dựng môi trường văn hóa trong Nhân dân. Trong đó, trọng tâm là giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa các dân tộc, giữ gìn các giá trị lịch sử, truyền thống, cốt cách của Người Việt Nam; đồng thời với đó chúng ta cần chú trọng an sinh xã hội, khi người nước ngoài họ đến Việt Nam việc đầu tiên họ đánh giá xã hội tốt hay không chính là vấn đề an sinh xã hội.
Để làm được điều đó cần chú trọng vị trí vai trò của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền địa phương; tính tiên phong gương mẫu của cán bộ, đảng viên trong việc giữ gìn đạo đức, phong cách, lối sống, làm tròn chức trách nhiệm vụ được giao, đối với Nhân dân nhất là đồng bào, đồng chí và các dân tộc phải thực hiện bằng được lời hứa của mình, không được phép quên hoặc phản bội lại lời hứa đối với Nhân dân. Các mô hình khi phát động triển khai thực hiện phải có sơ kết, đánh giá hiệu quả đến đâu, những vấn đề gì đã làm được, chưa làm được, bổ sung chủ trương, giải pháp tiếp tục thực hiện sao cho đạt mục đích yêu cầu đã đề ra. Những vấn đề phát triển mới, những vấn đề khó các cấp ủy, chính quyền cần phải được bàn bạc, thống nhất trong Nhân dân rồi mới tiến hành triển khai thực hiện, một khi đã được Nhân dân đồng thuận, ủng hộ chắc chắn sẽ đem lại thành công, môi trường văn hóa xã hội từng địa phương sẽ đem lại hiệu quả thiết thực.
Một khi chúng ta xây dựng được một xã hội đồng thuận đất nước ổn định, có nếp sống văn minh, hiện đại, có bản sắc văn hóa dân tộc đặc trưng, có sức hút và sức lan tỏa lớn sẽ làm cho cộng đồng thế giới nhìn vào chúng ta để học tập, mong ước được một xã hội bình yên, hòa bình, an vui và hạnh phúc. Và họ muốn đến để xem chúng ta làm như thế nào để giữ gìn và phát huy được bản sắc văn hóa dân tộc; muốn sống để cảm nhận và được an hưởng những thành tựu đó, đồng thời thu hút được nhiều người, ở nhiều quốc gia đến với chúng ta chính bằng bản sắc văn hóa Việt. Vậy nên mỗi người trong chúng ta, mỗi gia đình, mỗi tổ chức là một bộ phận cấu thành của xã hội thì không thể xa rời tôn chỉ mục đích xây dựng đất nước Việt Nam giàu mạnh, hùng cường, có nền văn hóa tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc. Trách nhiệm của chúng ta là phải xây dựng môi trường văn hóa thân thiện, gắn kết, an sinh xã hội tốt, là một quốc gia đáng sống; làm cho người nước ngoài họ muốn đến, muốn sống, muốn đầu tư và thậm chí muốn định cư lâu dài, nhất là những người giàu, doanh nghiệp giàu tiềm năng đầu tư vào, tạo công ăn việc làm cho đất nước.
- Đối với văn hóa giáo dục, chúng ta đã có Luật giáo dục-đào tạo, mặc dù dưới góc nhìn của cá nhân thì tiêu chí đặt ra đối với giáo dục-đào tạo là rất cao, tuy nhiên yêu cầu đạt được đối với giáo dục thì phải xác định lại cho phù hợp với quy luật phát triển của xã hội và công nghệ số hiện nay. Mà theo dự báo tương lai với phát triển công nghệ 4.0, chuyển đổi số như ngày nay, thì khái niệm về người thầy sẽ có nhưng biến đổi không ngừng; có thể người thầy linh hoạt hơn nhiều so với trước đây, ai cũng có thể đứng trên vai người thầy không nhất thiết người đó có trình độ cao hay thấp. Vấn đề cốt lõi đặt ra đối với yêu cầu giáo dục và văn hóa giáo dục như thế nào chúng ta cần phải định hình một cách nghiêm túc để văn hóa giáo dục đi liền với văn hóa dân tộc (thường gọi là cơ sở văn hóa). Trong thời gian gần đây chúng ta thấy vấn đề bàn luận rất nhiều về khẩu hiệu trong mái trường XHCN đó là “Tiên học lễ, hậu học văn”, đây là lời dạy của cổ nhân đối với giáo dục trong mọi thời đại luôn đúng. Đây chúng ta có thể khẳng định một điều chắc chắn ở bất kỳ một quốc gia phương Đông nào muốn học tập nghiêm túc được trước hết phải được học về lễ phép, tôn sư trọng đạo (Nho giáo, đạo Khổng) trước khi học chữ. Nói một cách khoa học thì kỷ luật phải đi trước lao động, nghĩa là đối với một anh công nhân trước khi anh đi lao động anh phải được học về cách bảo đảm an toàn lao động, cho công việc anh sắp làm không để xảy ra mất an toàn (gọi là văn hóa lao động). Đối với học sinh để hình thành văn hóa giáo dục, phải có người giáo dục phải tận tụy, gương mẫu, có tri thức, truyền đạt, dạy dỗ học trò đến nơi đến chốn; học trò thì phải học từ cái nhỏ nhất đến kiến thức người dạy truyền đạt toàn diện nhất. Trong đó văn hóa xưng hô, chào hỏi, lễ phép với thầy cô là tối thượng; được phép tranh luận để đi đến cái chung nhất. Trong tương lai không xa việc thảo luận giữa thầy cô và học sinh sẽ chuyển dần sang tranh luận, phản biện để tìm ra cái mới, cái chân lý, giải thích đúng cho một sự vật hiện tượng, không còn rập khuôn máy móc theo một khuôn khổ nhất định nào đó và lúc ấy, mỗi người thầy cô sẽ cần phải trang bị cho mình nhiều kiến thức hơn, để giáo dục học sinh đạt tới kiến thức toàn diện hơn. Những người thầy, cô giáo phải là người đáp ứng đủ các tiêu chí về phẩm chất chính trị, năng lực công tác, đạo đức nghề nghiệp thực hiện sự nghiệp giáo dục, thực sự là tấm gương để học sinh noi theo, vừa là động lực, vừa là điều kiện hướng nghiệp để lựa chọn được nhiều người tài giỏi tiếp bước phát triển ngành giáo dục vững mạnh hơn. Nếu mỗi người thầy cô không đáp ứng đủ các tiêu chí, suy thoái, biến chất, có hành vi phi giáo dục sẽ làm hỏng cả một thế hệ, ảnh hưởng tiêu cực đến xã hội, đất nước.
Như chúng ta biết nếu giáo dục được một công dân tốt, có ý chí vươn lên, tích cực lao động tạo ra của cải vật chất cho xã hội là chúng ta đã thành công. Nếu chúng ta có thêm những người có yếu tố tiêu cực thì thêm nhân tố mất ổn định làm tổn hại đến kinh tế, an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội. Vì vậy, trách nhiệm của giáo dục là sự kết hợp các yếu tố gia đình, nhà trường và xã hội, trong đó gia đình là trụ cột, nhà trường là quan trọng, xã hội là nhân tố không thể thiếu được, những nhân tố trên tuy có tính tương đối nhưng nó là một thể thống nhất. Do đó, để xây dựng văn hóa trong giáo dục phải có sự đồng nhất của các yếu tố nêu trên để hoàn thiện nhân cách của con người.
Khẳng định lại “Văn hóa là nền tảng tinh thần của xã hội”, xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, sẽ tạo ra nhân tố tích cực, đóng góp quan trọng để giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa đặc trưng Việt Nam, bảo vệ giá trị lịch sử truyền thống của Đảng, của đất nước, của dân tộc trong thời kỳ mới.
Bài và ảnh Vi Đồng
